راهنمای کامل مبتدیان معماری اطلاعات

ما در این مقاله به این بحث می‌پردازیم که معماری اطلاعات چیست و چرا یک جنبه ارزشمند از فرآیند تجربه کاربر محسوب می‌شود. در این پیگیری، ما به مباحثی مانند تاریخچه معماری اطلاعات، مشارکت‌کنندگان و ابزارهای مربوط می‌پردازیم. شما اگر با این زمینه آشنایی هم دارید، احتمالاً باز هم می‌توانید مطالب جدیدی از این مباحث یاد بگیرید.

فهرست مطالب

- معماری اطلاعات چیست؟

- روش‌های متداول

- وظایف روزانه

- افرادی که باید دنبال شوند

- ابزارهای تجاری

- کنفرانس‌ها و انجمن‌ها

- کتاب‌های حوزه معماری اطلاعات

معماری اطلاعات چیست؟

تعریف معماری اطلاعات نسبت به بسیاری از زمینه‌های دیگر، با چالش‌هایی بزرگ‌تر مواجه است. برخلاف استراتژی محتوا که توسط استراتژیست‌های محتوا دنبال می‌شود یا طراحی تعاملی که توسط طراحان دنبال می‌شود، عنوان شغلی «معمار اطلاعات» به ندرت به گوش ما می‌خورد. اما با این وجود، این یک زمینه ارزشمند و ضروری است که نقش‌های متعددی را شامل می‌شود.

موسسه معماری اطلاعات، یک سازمان غیرانتفاعی است که هدف آن، پیشبرد زمینه معماری اطلاعات است. این موسسه مقوله معماری اطلاعات را در یک نقل قول مختصر اینگونه توضیح می‌دهد:

«هدف معماری اطلاعات، کمک به افراد برای درک محیط پیرامون و یافتن چیزی است که به دنبال آن هستند چه در دنیای واقعی و چه در فضای مجازی».

به عبارت دیگر، معماری اطلاعات یعنی ایجاد ساختاری برای یک وبسایت، برنامه یا پروژه که به ما امکان می‌دهد تا بدانیم به عنوان یک کاربر در چه جایی قرار گرفته‌ایم و اطلاعات مرتبط با موقعیت ما در چه جایی قرار گرفته‌اند. معماری اطلاعات باعث ایجاد نقشه‌های وبسایت، سلسله مراتب، طبقه‌بندی، پیمایش و ابرداده می‌شود. وقتی یک استراتژیست محتوا اقدام به تفکیک محتوا و تقسیم آن به دسته‌هایی می‌کند، در واقع او مشغول تمرین معماری اطلاعات است. یا مثلاً وقتی یک طراح یک منوی سطح بالا را ترسیم می‌کند تا به کاربران برای شناخت موقعیت خود در وبسایت کمک کند، او نیز مشغول معماری اطلاعات است.

صرف‌نظر از اینکه چه وظیفه‌ای در حال انجام است، در زیر بعضی از سؤالاتی را ارائه کرده‌ایم که در زمان انجام معماری اطلاعات مطرح می‌شوند:

- جریان کاربران از طریق وبسایت ما چگونه است؟

- چگونه برنامه به کاربر کمک می‌کند تا اطلاعات خود را فهرست بندی کند؟

- چگونه اطلاعات مذکور به دست کاربر می‌رسند؟

- آیا این اطلاعات به کاربر برای تصمیم‌گیری کمک می‌کنند؟

برای پاسخ به این سؤالات، معمار اطلاعات باید بر روی چند مسئله تمرکز داشته باشد: مخاطب هدف، فناوری‌های مرتبط با وبسایت و داده‌هایی که از طریق وبسایت ارائه می‌شوند.

روش‌های متداول

معماری اطلاعات در شکل کنونی خود در حدود دهه 1970 یعنی سال‌ها پیش از ظهور اپلیکیشن‌های تحت وب و تلفن همراه ارائه شد. ریشه معماری اطلاعات به زمینه‌ها و روش‌های متعددی باز می‌گردد که امروزه متخصصان UX مانند علم کتابداری، روانشناسی شناختی و معماری از آن استفاده می‌کنند.

کتابداری

علم کتابداری تعاریف زیادی دارد اما تعریفی که جامع‌تر به نظر می‌رسد، مربوط به دانشگاه واشنگتن می‌شود. دانشگاه واشنگتن علم کتابداری را توسعه «سیستم‌های سازمانی مبتنی بر دانش» تعریف می‌کند. علم کتابداری مربوط به مطالعه نحوه طبقه‌بندی، فهرست بندی و مکان‌یابی منابع می‌شود. در هر جایی (مانند کتابخانه‌های سنتی، موزه‌ها، آزمایشگاه‌های علمی، بیمارستان‌ها و غیره) از این علم استفاده می‌شود.

هنر فهرست‌نویسی و علم بایگانی، دو زمینه بسیار ارزشمند علم کتابداری برای معماران اطلاعات است. فهرست‌نویسی به فرآیند ایجاد ابرداده و اختصاص آن به محتوا برای یافتن مجدد آن در آینده اطلاق می‌شود. علم بایگانی نیز به فرآیند ایجاد و نگهداری بایگانی‌های پر از محتوا اطلاق می‌شود. این دو زمینه مستقیماً در ارتباط با تجربه کاربر هستند. در اینجا هدف ما ایجاد یک معماری اطلاعاتی است که ابرداده مناسب و قابل استفاده داشته باشد و همراه با محتوای موجود در یک بایگانی به خوبی نگهداری شود.

روانشناسی شناختی

ما در راهنمای کامل مبتدیان برای طراحی تعاملی، اشاره به روانشناسی شناختی به عنوان یک روش متداول داریم. روانشناسی شناختی مربوط به مطالعه نحوه عملکرد ذهن و فرآیندهای ذهنی می‌شود بنابراین این مقوله هم بر روی تعاملاتی که طراحی می‌کنیم و هم بر روی نحوه طراحی اطلاعات تأثیر می‌گذارد. اما با این وجود، معماری اطلاعات از بعضی مؤلفه‌های مختلف روانشناسی شناختی استفاده می‌کند تا بر روی نحوه ساختاردهی ما روی اطلاعات، تأثیر بگذارد. در زیر بعضی از مؤلفه‌های اصلی اطلاعات روانشناسی شناختی را ذکر کرده‌ایم که معماران اطلاعات بیشتر بر روی آنها تأکید دارند:

• «بار شناختی» به مقدار اطلاعاتی گفته می‌شود که یک فرد می‌تواند در هر لحظه پردازش کند. توجه به مسئله بار شناختی کاربر به معماران اطلاعاتی کمک می‌کند تا حجم اطلاعاتی فراتر از ظرفیت یک کاربر به او تحمیل نکنند.
• مدل‌های ذهنی مفروضاتی هستند که افراد پیش از تعامل با یک وبسایت یا برنامه در ذهن خود دارند بنابراین وقتی اطلاعات در جایی قرار بگیرند که با مدل ذهنی کاربر همخوانی داشته باشد، آنگاه دستیابی و کار با اطلاعات برای کاربر راحت‌تر خواهد بود.
• مقوله تصمیم‌گیری شاید مرتبط با روانشناسی دیده نشود اما واقعیت چیز دیگری است! تصمیم‌گیری در واقع یک فرآیند شناختی است که به ما امکان می‌دهد تا یک گزینه را انتخاب کنیم. معماران اطلاعات می‌توانند با ارائه اطلاعات خاص در لحظات اصلی به ما در تصمیم‌گیری کمک کنند.

معماری

جالب است بدانید که Richard Saul Wurman بنیانگذار معماری اطلاعات مدرن، یک طراح وب نبود. او یک طراح گرافیک و یک معمار ساختمانی بود که باعث تولد رشته معماری اطلاعات شد! Wurman معتقد بود که اطلاعات باید به همان شکلی ساختار پیدا کنند که یک ساختمان ساختار پیدا می‌کند یعنی اطلاعات باید بر روی یک پایه محکم (مشابه فونداسیون ساختمان) ساخته شود. Gary Wolf نیز در یک مقاله، چنین دیدگاهی را مطرح می‌کند: «ارائه اطلاعات می‌تواند مهم‌تر از خود اطلاعات باشد!».

مشابه معماری ساختمان، معماری اطلاعات نیز می‌تواند اشکال بسیار جذابی داشته باشد و بر روی ساختار دقیق و هدفمند و پایه‌ای محکم از ایده‌ها قرار بگیرد. باید توجه داشت که معماری اطلاعات برای همه چیز (از کتابخانه‌ها گرفته تا وبسایت‌ها) وجود دارد.

وظایف روزانه و قابل ارائه

در حالت کلی یک معمار اطلاعات فعالیت‌های مختلفی را به عنوان بخشی از یک تیم پروژه UX انجام می‌دهد. این وظایف متداول شامل تحقیق، ایجاد ناوبری، وایرفریمینگ، برچسب‌گذاری و مدل‌سازی داده می‌شود. بسیاری از این وظایف به علت فرآیندی که دنبال می‌کنند ارزشمند هستند و بعضی دیگر نیز نتایجی قابل ارائه به دنبال دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

تحقیق و تحلیل کاربران

معماری اطلاعات در خصوص یک پروژه مسئولیت‌های متعددی بر عهده دارد. برای اطلاع از مخاطبان پروژه، معماری اطلاعات نیاز به دسترسی به نتایج آزمایشات، تمرینات مرتب‌سازی کارت، مصاحبه با ذینفعان و کاربران دارند. اغلب یک معمار اطلاعات نقش فعالی در تسهیل مصاحبه‌ها یا طبقه‌بندی کارت دارد. در اینجا آنها مشاهده می‌کنند که چگونه یک کاربر آینده‌نگر انواع اصطلاحات را طبقه‌بندی می‌کند. همچنین معماران اطلاعات از این طریق یاد می‌گیرند که افراد با یک برنامه کاربردی چگونه برخوردی دارند و چگونه از اطلاعات برنامه استفاده می‌کنند و در زمان استفاده از برنامه، چه مدل‌های ذهنی دارند.

بعد از انجام این تحقیق، یک معماری اطلاعات بررسی داده‌ها را شروع می‌کند. آنها شاید اطلاعات را به عنوان یک صفحه گسترده یا مجموعه‌ای از توصیه‌ها یا حتی شاید به عنوان مجموعه‌ای از شخصیت‌های کاربری (در خصوص اینکه کاربر معمولی چه کسی است، اهداف او چیست و چگونه می‌تواند با یک برنامه کاربردی تعامل داشته باشد) ارائه دهند.

ناوبری و ایجاد سلسله مراتب

معمار اطلاعات به فردی اطلاق می‌شود که مسئولیت تعیین نحوه نمایش و دسترسی به اطلاعات در یک وبسایت یا برنامه را بر عهده دارد. برای ایجاد این سلسله مراتب، معماری اطلاعات باید آنچه را که کاربر انتظار مشاهده دارد و نیز محتوایی که یک سازمان یا شرکت می‌خواهد در اختیار کاربر قرار دهد را در نظر بگیرد.

مثلاً اگر سازمانی از کاربران بخواهد تا FAQ (سؤالات متداول) خود را با صفحه راهنما مرتبط کنند، در اینجا ممکن است که هم سؤالات متداول و هم صفحه راهنما را در بخش پشتیبانی قرار دهند. اما با این وجود، شاید سازمان در طول تحقیقات مشخص کرده باشد که بر اساس انتظار کاربران، سؤالات متداول باید در بخش «محصول» باشد. این تصمیمی است که معماری اطلاعات باید اتخاذ کند. هر دو مزایایی دارند و معماری اطلاعات نیز می‌تواند جایگزین‌هایی را در نظر بگیرد تا هر دو هدف محقق شوند مانند قرارگیری سؤالات متداول و صفحه راهنما در بخش محصول. در نهایت، این نوع تصمیمات ساختار وبسایت یا برنامه را ایجاد می‌کنند. یک مقوله قابل ارائه که بیشتر با این مسئله مرتبط است، نقشه وبسایت است که سلسله مراتب محتوا را در یک وبسایت نشان می‌دهد.

وایرفریم

برای بعضی از معماران اطلاعات، وایرفریم‌ها بهترین روش نمایش ارتباطات بین صفحات مختلف هستند. بر اساس اطلاعات گردآوری شده در طول تحقیق و تصمیماتی که در فرآیند ایجاد سلسله مراتب اتخاذ شده‌اند، یک معماری اطلاعات صفحات اصلی خاصی را ترسیم می‌کند تا اینگونه نشان دهد که کاربر چگونه با اطلاعات موجود در تعامل است.

این مسئله زمانی بیشتر اتفاق می‌افتد که طراح، مسئول معماری اطلاعات باشد. با توجه به اینکه طراحان تمایل به تفکر بصری دارند، بنابراین منطقی است که طراح برای نمایش سلسله مراتب اطلاعات از وایرفریم استفاده کند. همچنین وایرفریم‌ها موارد ارزشمندی برای اشتراک‌گذاری با مشتریان هستند و توسعه‌دهندگان و طراحان بصری می‌توانند در زمان ایجاد مدل‌ها، نمونه‌های اولیه و محصولات نهایی به آنها رجوع کنند.

برچسب‌گذاری

ما قبلاً اشاره به اهمیت تصمیم‌گیری در خصوص محل ثبت اطلاعات کردیم. وقتی این امر بر عهده معماران اطلاعات قرار می‌گیرد، آنها باید تصمیم بگیرند که این بخش چه برچسبی داشته باشد. اگرچه برچسب‌گذاری می‌تواند در حیطه اختیارات یک استراتژیست محتوا باشد، اما این تصمیمی است که هر معمار اطلاعات باید بر روی آن تأثیر بگذارد چه معمار اطلاعات یک استراتژیست محتوا باشد و چه یک طراح. همچنین برچسب‌گذاری تضمین می‌کند که پیمایش و سلسله مراتب ما به درستی انجام شده‌اند. این مسئله نقش مهمی در تسهیل جستجوی اطلاعات دارد.

طبقه‌بندی و فراداده

در طبقه‌بندی، مجموعه‌ای از عناصر در یک طبقه قرار می‌گیرند. اکثر معماران اطلاعات، یک یا چند طبقه‌بندی برای یک وبسایت یا برنامه بر اساس مدل ذهنی مخاطبان هدف خود انتخاب می‌کنند. سپس آنها محتوا را به کمک ابرداده‌ها برچسب‌گذاری می‌کنند تا کاربران بتوانند محتوا را بر اساس طبقه‌بندی‌های فرضی جستجو کنند. مثلاً یک فروشگاه لباس می‌تواند چندین طبقه‌بندی را در نظر بگیرد: یک مورد بر اساس نوع پارچه، یک مورد بر اساس اقلام لباس، یک مورد بر اساس رنگ لباس و غیره.

مدل‌سازی داده‌ها

مدل‌سازی داده‌ها که به آن مدل‌سازی محتوا نیز اطلاق می‌شود، می‌تواند با یک استراتژیست محتوا به اشتراک گذاشته شود. مدل‌سازی داده، یک معمار اطلاعات را با توسعه‌دهندگان مرتبط می‌کند تا انواع محتوای ساختاریافته را تعیین کند که نیازهای کاربر، منطق و الزامات تجاری و روش‌های ویرایش داخلی را نشان می‌دهد. درباره طراحی مجدد وبسایت، مدل‌های داده جدید اغلب باید بر اساس ساختارهای موجود نقشه‌برداری شوند تا از انتقال محتوای روان اطمینان حاصل شود. این کار اغلب در صفحات گسترده، ترسیم انواع فیلدها و الزامات روابط انجام می‌شود اما گاهی مستقیماً در یک CMS نیز پیاده‌سازی می‌شود. همچنین مدل‌سازی داده‌ها می‌تواند ایجاد انواع محتوای مستند یا قالب‌های محتوا برای استراتژیست‌های محتوا یا کپی نویسان را به دنبال داشته باشد تا از آنها در زمان ایجاد محتوا استفاده شود.